ทุกวันนี้ความเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นเร็วสุด ๆ โลกการทำงานไม่เหมือนเดิม เทคโนโลยีมาไวมาก ลูกค้าคิดเร็ว คู่แข่งก็เยอะแยะ ทุกองค์กรพยายามปรับตัวกันหมด ทั้งการทำระบบใหม่ อบรมใหม่ จ้างที่ปรึกษา จัดโปรเจ็กต์ เปลี่ยนแปลงสารพัด

แต่หลายครั้งพอทำไปสักพัก…ทุกอย่างก็กลับไปเป็นแบบเดิม เหตุผลง่ายมากครับ เพราะนิสัยการทำงาน และความเคยชินแบบเดิมของคนในองค์กร “มีพลังมากกว่า” โครงการใหม่ ๆ ที่พยายามนำเข้ามา พูดง่าย ๆ คือ ถ้าคนในองค์กร “ยังคิดแบบเดิม ทำแบบเดิม” ต่อให้มีโครงการดีแค่ไหน มันก็ไม่เกิดผลระยะยาว เพราะสิ่งใหม่จะโดนดึงกลับไปสู่ความเคยชินเดิมเสมอ

เพราะฉะนั้น ถ้าอยากให้การเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นจริงและยั่งยืน สิ่งสำคัญที่สุดคือ วัฒนธรรมองค์กร (Organizational Culture) ไม่ใช่แค่โปรเจ็กต์ ไม่ใช่แค่โครงสร้าง แต่คือ “ระบบความเชื่อ บวก วิธีทำงาน” ที่ทุกคนยึดร่วมกัน จนกลายเป็นนิสัยขององค์กร

วัฒนธรรมคือพลังเงียบ ที่กำหนดอนาคตองค์กร จริงไหม? หลายองค์กรเจอเรื่องนี้เหมือนกัน

• ตั้งเป้าอยาก Agile แต่ประชุมยังสั่งงานแบบเดิม
• อยากให้คนคิดใหม่ แต่เวลาพลาดโดนตำหนิ
• อยากให้ร่วมมือกัน แต่ระบบรางวัลเป็นรายบุคคล

วัฒนธรรมจริงขององค์กรไม่ใช่สิ่งที่เขียนบนกำแพง แต่คือสิ่งที่เกิดขึ้นจริงในแต่ละวัน

และวัฒนธรรมเก่า มักชนะนโยบายใหม่แบบสบาย ๆ

ผู้นำคือคนที่ทำให้วัฒนธรรม “มีชีวิต” ไม่ใช่แค่ “มีคำพูด” วัฒนธรรมขององค์กร คือ สิ่งที่ผู้นำทำเป็นประจำ

• ถ้าผู้นำฟังน้อย…คนอื่นก็ไม่กล้าพูด
• ถ้าผู้นำไม่ยอมรับฟีดแบ็ก…คนอื่นก็ไม่กล้าตั้งคำถาม
• ถ้าผู้นำไม่เรียนรู้…ทีมก็ไม่กล้าเรียนรู้
• ถ้าผู้นำพูดอย่าง ทำอย่าง…วัฒนธรรมใหม่ก็จบตั้งแต่ยังไม่เริ่ม

วันนี้ผมมีสูตร 4 C ให้จำง่าย ๆ ในการนำวัฒนธรรมสู่การเปลี่ยนแปลง

Clarity – ต้องชัดก่อน

ชัดว่ากำลังจะเปลี่ยนอะไรและทำไปทำไม ชัดว่าพฤติกรรมใหม่ที่อยากเห็นคืออะไร เพราะ ยิ่งชัด คนยิ่งไม่สับสน

Communication – พูดบ่อย ๆ ให้ซึมเข้าไป

พูดครั้งเดียวไม่พอ ต้องย้ำผ่านหลายช่องทาง ใช้ Storytelling เพื่อทำให้คน “อิน” ไม่ใช่แค่ “รู้”

Capability – สอนให้ทำได้จริง

อยากเปลี่ยนพฤติกรรม ต้องสร้างความสามารถใหม่ให้คนก่อน เช่น

• สอนทักษะใหม่
• สร้างความมั่นใจ
• ให้โค้ชหรือพี่เลี้ยงช่วย

Consequence – ระบบรางวัลต้องไปทางเดียวกัน

ถ้าอยากให้ทำงานเป็นทีม แต่รางวัลให้เฉพาะคนเก่งคนเดียว…ก็จบ

ถ้าอยากให้คิดใหม่ทำใหม่ แต่รางวัลให้เฉพาะงานที่ไม่พลาดเลย…ก็ไม่กล้าคิดใหม่

วัฒนธรรมเกิดจาก “สิ่งที่ได้รับรางวัล” มากกว่า “สิ่งที่ถูกประกาศ”

ดังนั้นวัฒนธรรมที่ใช่ ไม่ได้ทำให้องค์กร “ดูดีขึ้น” แต่ทำให้องค์กร “ไปได้ไกลกว่าเดิม”

……………………………………………………….

ดร.จักรพันธ์ จันทรัศมี
Consulting Partner, Slingshot Group